Πώς να χακάρεις ένα μυαλό #20: Κι άλλοι πολιτισμικοί ιοί (ειδήσεις & συνομωσίες)

Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, υγιώς σκεπτόμενοι άνθρωποι πιστεύουν στην ελευθερία του λόγου.
Αυτό φυσικά και δεν είναι κακό από μόνο του. Όμως παρόλη την καλή πρόθεση και την πίστη σε ένα ειδυλλιακά αγνό τοπίο, όπου η αλήθεια, η ελευθερία και η δικαιοσύνη θα λάμψουν, η πραγματικότητα είναι μια βαλτώδης περιοχή γεμάτη παγίδες.

Η ιδέα πίσω από την ελευθερία του λόγου είναι ότι αν αφήσεις όλες τις απόψεις ελεύθερες, τότε θα επικρατήσουν μόνο οι αληθινές (εντός και εκτός εισαγωγικών), οι πανανθρώπινες και οι δίκαιες. Δυστυχώς, αυτό είναι μόνο μία ευχάριστη φαντασίωση. Στην πραγματικότητα, οι ιδέες που θα επικρατήσουν είναι αυτές με τα καλύτερα μνημίδια, που δεν είναι πάντα η ανθρωπιά, η δικαιοσύνη ή άλλα θετικά χαρακτηριστικά.

Φωτογραφία: davidsibande

Δεν είναι καν η αλήθεια. Μία ιδέα μπορεί να είναι «επιτυχημένη» για αιώνες, ακόμα και αν πρόκειται για μία μεγαλοπρεπή μπούρδα. Το αν κάτι είναι «αλήθεια» ή όχι, δεν είναι και τόσο σημαντικός παράγοντας επιβίωσης ενός μνημιδίου. Φαίνεται πολύ πιο σημαντικό το μνημίδιο να βγάζει νόημα. Όσο πιο ευκολονόητο είναι κάτι, τόσο πιο πιθανό να επιβιώσει, ακόμα και αν δεν είναι αλήθεια!

Θες παράδειγμα; Σκέψου την κβαντική φυσική. Αν τα μαθηματικά σου δεν είναι σε ανώτερο επίπεδο, θα δυσκολευτείς να παρακολουθήσεις οποιοδήποτε έγκυρο άρθρο. Η κβαντική φυσική είναι δυσνόητη και για αυτό δεν είναι ένα επιτυχημένο μνημίδιο στον γενικό πληθυσμό.

Από την άλλη έχουμε τα ζώδια. Ένα πράγμα που δουλεύει με τα γενέθλια του καθενός, και τα διάφορα κείμενα περί ζωδίων μπορούν να διαβαστούν ακόμα και από απόφοιτους δημοτικού. Τα ζώδια είναι επιτυχημένα για αυτόν ακριβώς τον λόγο, παρόλο που πολλοί θα διαφωνήσουν για το κατά πόσο αληθή είναι (όσον αφορά την κβαντική φυσική δεν υπάρχει τέτοιο θέμα, καθώς διαθέτουμε και πειραματικά δεδομένα). Συμπέρασμα; Κβαντική φυσική – ζώδια, σημειώσατε 2.

Όπως καταλαβαίνεις, όλα αυτά δυσκολεύουν ακόμα πιο πολύ τη ζωή ενός επαγγέλματος που «ζει» από την αλήθεια στις ειδήσεις. Τους δημοσιογράφους, οι οποίοι έχουν κατηγορηθεί πολλάκις για προκατάληψη, αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης, ρουφιανιές, αλητείες και διάφορα άλλα τέτοια συναρπαστικά.

Πέρα από τις καραμπινάτες περιπτώσεις που αμαυρώνουν τον κλάδο, το πραγματικό πρόβλημα των δημοσιογράφων είναι ότι πρέπει να ισορροπήσουν την αλήθεια και την αντικειμενικότητα με το να πουν κάτι «ζουμερό» και πιασάρικο. Δηλαδή να πατήσουν τα κουμπιά του κοινού, ώστε να τους ακούσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι.

Φυσικά και υπάρχει μια μερίδα που ανοιχτά λένε ότι δεν κάνουν αντικειμενική δημοσιογραφία, αλλά απλώς λένε την άποψή τους σε ειδικές στήλες με ονόματα όπως editorial, απόψεις, γνώμες, κλπ. Αυτό που κάνουν είναι να βρίσκουν στοιχεία που ενισχύουν την άποψή τους και μετά να τα παραθέτουν με έντεχνο τρόπο, ώστε να πατούν τα κουμπιά του κοινού για μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα ή τηλεθέαση.

Τα κουμπιά αυτά σου τα έχω αποκαλύψει σε προηγούμενα κείμενα και ο χώρος των ειδήσεων είναι γεμάτος τόσο από αυτά, όσο και από τους διανοητικούς ιούς που καλύπτουν. Παρατηρώ ότι στην εποχή σας είναι πολύ δημοφιλή, εκτός από τον Φόβο, το Φαγητό και το Σεξ, και η Κρίση, η Βοήθεια προς τα παιδιά, το Να ανήκεις κάπου, και μερικά ακόμα παρόμοια.

Τι γίνεται όμως με την υπόλοιπη εφημερίδα; Αυτή της «αντικειμενικής» δημοσιογραφίας;

Φωτογραφία: Dark-Wayfarer

Καταρχήν, ακόμα και αν έχεις τις καλύτερες των προθέσεων, είναι αδύνατο να είσαι απολύτως αντικειμενικός. Όμως η μεγαλύτερη μερίδα και των δημοσιογράφων, αλλά και του κοινού, πιστεύει το αντίθετο. Αυτό από μόνο του κάνει τον χώρο των ειδήσεων ένα τρομερά εύκρατο κλίμα για τους διανοητικούς ιούς.

Ας το δούμε με ένα ακόμα παράδειγμα. Στο όνομα της αντικειμενικότητας συνηθίζεται να δίνεται ίσος χρόνος στα ρεπορτάζ για όλες τις απόψεις. Είναι όμως τρομερά δύσκολο να καταλάβεις στο 100% οποιαδήποτε άλλη άποψη εκτός από την δικιά σου. Αυτό σημαίνει ότι αν ήσουν ο δημοσιογράφος που κάλυπτε το θέμα, το πιο πιθανό είναι να «πασάλειβες» την αντίθετη άποψη, υποβαθμίζοντάς την, χωρίς όμως να το κάνεις συνειδητά.

Τώρα θα μου πεις, γιατί, μόνο ένας δημοσιογράφος υπάρχει; Αν βγάλουμε ένα μέσο όρο από όλους δεν θα εξισορροπηθούν τα αποτελέσματα; Η απάντηση είναι δυστυχώς «όχι απαραίτητα», καθώς και η υπό-ομάδα των δημοσιογράφων είναι επιρρεπής στις δικές τις προκαταλήψεις και διανοητικούς ιούς. Τι πράγμα; Ας δούμε…

Καταρχήν, όταν μιλάμε για αντικειμενικότητα, μιλάμε για ένα επίπεδο επικοινωνίας έξω από το πλαίσιο της ζωής του δημοσιογράφου ή της κατανόησής του για το θέμα. Πόσο εφικτό είναι άραγε αυτό;

Δεύτερον, άντε και το πηδήξαμε το παραπάνω. Στην καλύτερη περίπτωση, κάποιος θα πρέπει να αποφασίσει τι μεταδίδεται και τι όχι, μιας και ο χώρος μιας δημοσίευσης και ο χρόνος μιας εκπομπής είναι περιορισμένοι. Με ποια κριτήρια θα το κάνει αυτό;

Τρίτον, αν κοιτάξεις προσεκτικά, οι πιο επιτυχημένοι δημοσιογράφοι είναι αυτοί που είναι ενάντιο στο «κατεστημένο». Σου φαίνεται περίεργο; Απλώς παρατήρησε το πως ακόμα και ιδιαιτέρως συστημικοί δημοσιογράφοι μοιάζουν να μιλούν συνεχώς για «αλλαγή». Φυσικά αφού το όλα είναι καλά δεν είναι ένα καλό μνημίδιο για να στηριχθεί επάνω του ολόκληρη εκπομπή. Θα ήταν μια πολύ βαρετή εκπομπή, που βαθμιαία θα έκανε τον δημοσιογράφο να χάσει τη δουλειά του εξαιτίας των πολύ χαμηλών ποσοστών τηλεθέασης.

Δεν έχει να κάνει με την όποια πολιτική κατεύθυνση του καναλιού ή του οποιουδήποτε μέσου. Έχει να κάνει με το ποια κουμπιά πατιούνται και άρα τραβούν την προσοχή μας, ώστε να συνεχίσουμε να τα παρακολουθούμε και να αυτοσυντηρούνται. Όλα τα δημοσιογραφικά μέσα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, έχουν μετατραπεί σε ένα πολιτισμικό ιό, που μιλάει συνεχώς για «αλλαγή».

Τέτοιο είναι το μπέρδεμα που έχουμε φτάσει στο φαινόμενο πολλά συντηρητικά μέσα (που συντηρητικός σημαίνει «αντίθετος στην αλλαγή») να ασκούν κριτική ή να κάνουν σάτιρα αντί να υποστηρίζουν το status quo, ενώ αρκετά από τα προοδευτικά μέσα να αντί-προτείνουν παρωχημένες απόψεις και πρακτικές μη-εναρμονισμένες με το σήμερα. Όλα αυτά δε, μόνο και μόνο επειδή το να συζητάς για να μην υπάρξουν αλλαγές, δεν είναι καθόλου καλό μνημίδιο.

Υπάρχει και ένα υπό-προϊόν της δημοσιογραφίας, το οποίο είναι ιδιαίτερα επιρρεπές στους διανοητικούς ιούς, και όλο και περισσότεροι φίλοι και γνωστοί μας γίνονται φορείς κάθε λεπτό: οι συνομωσίες.

Οι συνομωσίες είναι ένας πολιτισμικός ιός που προκύπτει από την ανάγκη των ανθρώπων να καταλαβαίνουν, να «βγάζουν νόημα». Με μια γρήγορη αναζήτηση φτιάχνω το top-5 των συνομωσιών γύρω από τον κορονοϊό, και σας τις παρουσιάζω:

Φωτογραφία: Vitality-Sokol

1. Διάφορα πράγματα, από σκόρδο μέχρι κοκαΐνη, μπορούν να προλάβουν ή να θεραπεύσουν τον κορονοϊό
2. Ο κορονοϊός δεν υπάρχει στην πραγματικότητα
3. Ο Bill Gates φταίει για τον κορονοϊό
4. Ο κορονοϊός σχετίζεται με το κινέζικο τεχνολογικό δίκτυο 5G
5. Ο κορονοϊός δημιουργήθηκε από τους Κινέζους ως βιολογικό όπλο και τους ξέφυγε από το εργαστήριο

Πριν σκεφτείς πόσο εξωφρενικά είναι κάποια ή όλα από τα παραπάνω, σκέψου ότι για να διατηρηθεί μια συνομωσία, θα πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι να την κρατήσουν μυστικό για πολύ καιρό. Όσο περισσότεροι οι εμπλεκόμενοι ή ο καιρός, τόσο πιο δύσκολο είναι να διατηρηθεί κρυφή.

Φωτογραφία: InfinityWave

Φυσικά και υπάρχουν συνομωσίες που έχουν αποδειχθεί αληθείς, όπως για παράδειγμα η περίπτωση του Edward Snowden. Είναι ακριβώς αυτές οι περιπτώσεις που αποδεικνύουν ότι όσο μυστικοπαθής και να είναι ο οργανισμός που αναφέρονται, κάποια στιγμή η συνομωσία είναι αναπόφευκτο να ξεσκεπαστεί, και μάλιστα αυτό θα γίνει αναλογικά γρήγορα σε σχέση με τον αριθμό των εμπλεκομένων. Υπάρχει μάλιστα και ειδικόςαλγόριθμος για τον οποίο ο εμπνευστής Dr. D. R. Grimes εικάζει ότι μπορεί να προβλέψει κατά προσέγγιση το χρονικό διάστημα που θα ξεσκεπαστεί μία συνομωσία, σε σχέση με τον αριθμό των συνωμοτών.

Με βάση τον παραπάνω αλγόριθμο, μία συνομωσία με περίπου 2500 εμπλεκόμενους συνωμότες δεν θα άντεχε για περισσότερο από 5 χρόνια εξαιτίας της πάντα υπαρκτής πιθανότητας ακούσιας ή εκούσιας διαρροής. Βάλε τώρα με το μυαλό σου πόσο γρήγορα θα κατέρρεε μια συνομωσία σε σχέση με τον κορονοϊό, η οποία θα ενέπλεκε τουλάχιστον όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό ολόκληρης της Γης!

Είναι πιθανοτικά απειροελάχιστο να συμβαίνει. Όπως και στην περίπτωση Snowden (ο οποίος είχε να κάνει με εκπαιδευμένους πράκτορες της NSA, και όχι με ανυποψίαστους γιατρούς και νοσοκόμους), κάποιος-κάπου θα μιλούσε. Για οποιονδήποτε λόγο, σε μια τέτοιας κλίμακας συνομωσία, η διαρροή είναι αναπόφευκτη.

Όμως, όπως είδαμε, η αλήθεια δεν είναι καλός επιλογέας μνημιδίων. Για τούτο και η συνομωσιολογία δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, ούτε θα σταματήσει έτσι απλά. Γιατί ένα σύστημα πίστης μπορεί και να έχει διασπορά ως συνομωσία, ακόμα και χωρίς τη συνειδητή επιλογή των εμπλεκόμενων.

Φωτογραφία: Viergacht

Είναι οι μασόνοι οι «σκοτεινές δυνάμεις» του σατανά που θέλουν να κυριαρχήσουν τον κόσμο; Δεν θα το έλεγα. Απλώς θέλουν να διατηρήσουν τα μνημίδια της συντεχνίας τους και να τα αναπαράγουν με τον καλύτερο (ποιοτικά σε σχέση με την αντιγραφή) τρόπο. Όμως η μυστικότητα των πρακτικών τους εξάπτει τη φαντασία του κοινού, το οποίο, στην προσπάθειά του να καταλάβει, δημιουργεί το μνημίδιο-συνομωσία της μασονίας.

Όμως το μπέρδεμα δεν σταματάει εδώ. Αν και οι πραγματικές συνομωσίες είναι στατιστικά δεδομένο ότι θα ξεσκεπαστούν αργά ή γρήγορα, οι περισσότερες (πέραν των πλέον ζουμερών) είναι πολύ εύκολο, παρόλα αυτά,  να παραμείνουν μυστικές. Κάποια στιγμή στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η εταιρία McDonalds ανακοινώνει ένα παναμερικανικό παιχνίδι με κουπόνια στα προϊόντα της, και δώρα μεγάλα χρηματικά ποσά και ακριβά αντικείμενα. Όμως από το 1989 έως το 2001 δεν υπήρξε κανένας αυθεντικός νικητής, ένα σκάνδαλο που ανακαλύφθηκε αρκετά αργότερα από το FBI. Πρώτη φορά το ακούς; Πως κι έτσι;

Μην ανησυχείς, γιατί οι ίδιες οι εταιρίες φροντίζουν για αυτό, με το να επενδύουν εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για να δεσμεύσουν μιντιακό χρόνο και χώρο για την προώθηση των προϊόντων και τις διαφημίσεις τους. Γιατί μια απλή αναφορά σε ένα θέμα να το ανοίξει διάπλατα εν μία νυκτί; «Είναι πολλά τα λεφτά Άρη» και ο διαθέσιμος χώρος και χρόνος για μία πληροφορία είναι πολύ συγκεκριμένος. Δεν μπορείς να τα μάθεις όλα. Θα μάθεις μόνο αυτά που θα επιστρέψουν ανταποδοτικά τηλεθέαση. Αυτά που θα επιτρέψουν στο κανάλι να συνεχίσει να λειτουργεί, ενημερώνοντάς σε. Αυτά τα ζουμερά και δημοφιλή, και σε καμία περίπτωση τα βαρετά ή τα δυσνόητα.

Ας επανέλθουμε στο παράδειγμα των μασόνων. «Μα καλά, αφού βλέπουν ότι ο κόσμος συνομωσιολογεί άδικα εις βάρος τους, γιατί δεν ανοίγουν τις πόρτες να δούμε τι κάνουν εκεί μέσα;» μπορεί να ρωτήσει κάποιος.

Το πρόβλημα με τον μνημιδιακό προγραμματισμό του καθενός είναι ότι πολύ δύσκολα μπορεί κάποιος να τον υπερβεί και να «μπει στα παπούτσια» του άλλου. Δεν αλλάζουμε απόψεις και στάσεις ζωής συνειδητά και στιγμιαία, όπως τα πουκάμισα. Επιπροσθέτως, όπως είναι δύσκολο να δούμε την άποψη του άλλου, ακόμα πιο δύσκολο είναι να δούμε την (ολιστική) άποψη του άλλου για εμάς. Στην προκειμένη περίπτωση, οι μασόνοι γνωρίζουν αυτά που κάνουν, κι επειδή δεν έχουν και μεγάλη σχέση με επικλήσεις στον έξω-από-δω και υποχθόνια σχέδια υποδούλωσης της ανθρωπότητας, αναρωτιούνται πόσο τρελοί είναι όσοι τους κατηγορούν και δεν δίνουν περαιτέρω σημασία.

Είναι γεγονός ότι δεν παρατηρούμε αυτόματα τα πράγματα γύρω μας. Φιλτράρουμε τις αμέτρητες πληροφορίες για να μην τρελαθούμε. Με ποια φίλτρα; Μα φυσικά με τα φίλτρα που στρέφουν την προσοχή μας σε πράγματα που ταιριάζουν με την άποψή μας για τον κόσμο, και απορρίπτουν καθετί άλλο. Το αυτό ισχύει και για κάθε είδους συνομωσία. Με απλά λόγια, αν είσαι συνομωσιολόγος, θα τις βλέπεις παντού.

Όμως εσύ θα κοιτάζεις πλέον ψύχραιμα κάθε είδηση. Τις «ύποπτες» δε, ξέρεις, αυτές τις ιδιαίτερα πικάντικες που είναι πακτωμένες με τα μνημίδια που λέγαμε, θα τις διασταυρώσεις και θα τις επαληθεύσεις, πριν τις διασπείρεις σαν ιό, έτσι δεν είναι;

ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)

Brodie, Richard. Virus of the Mind (Integral Press, 1996).
Lynch, Aaron. Thought Contagion: how belief spreads through society  (Basic Books, 1996).
Aunger, Robert.  The Electric Meme: a new theory of how we think (Free Press, 2002).
Dalton, Richard. I Am Not My Thoughts: Mastering Your Memes & Turning the Tables on Mental Slavery (Value Life Associates, 2016).