Παρασκευή 1 Μαΐου 2020

Πώς να χακάρεις ένα μυαλό #18: Περισσότερα για τους διανοητικούς ιούς





Πέρασε ήδη αρκετός καιρός από τότε που τα είπαμε την τελευταία φορά, αλλά διάφορες χωροχρονικές ανωμαλίες δεν μου επέτρεψαν να είμαι κοντά σου.
Επιπροσθέτως, ένα παράξενο παιχνίδι του πατέρα-Χάους τα έφερε έτσι, ώστε να σου δίνω την συνέχεια του προηγούμενου άρθρου για τους ιούς εν μέσω μίας παγκόσμιας πανδημίας. Ας είναι. Ίσως τώρα να έχω ακόμα πιο πολύ την προσοχή σου.
 

Για την ιστορία να πω ότι αυτή δεν είναι η πρώτη πανδημία της ανθρωπότητας, αλλά ούτε και η τελευταία. Για να σε καθησυχάσω, αυτή του 2082 (θα) είναι πολύ χειρότερη, αλλά θα ανακάμψουμε και από εκείνη, όπως και από αυτή. Τα υπόλοιπα όμως, τα οποία θα αναλύσουμε σε αυτό και τα επόμενα άρθρα, θα είναι εκκωφαντικά παρόντα, αλλά οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να μην τα βλέπουν, παρόλο που βρίσκονται και θα βρίσκονται μπροστά στη μύτη τους. Ενίοτε με κοροϊδευτική διάθεση και τη γλώσσα έξω.

Μιλάω φυσικά για τους διανοητικούς ιούς, αυτά τα παράξενα και τρομαχτικά μνημιδιακά κατασκευάσματα που παρασιτούν στο ανθρώπινο πνεύμα εδώ και χιλιετίες, και στέλνουν τους ανθρώπους όχι στο νοσοκομείο, αλλά στους βάλτους της σύγχυσης, τους παγετώνες του στρες και την έρημο της απόγνωσης. 

Ο Covid-19, που θύμισε στην επηρμένη ανθρωπότητα πόσο επικίνδυνοι μπορεί να γίνουν οι ιοί, δεν έρχεται μόνος. Έρχεται μαζί με μια παρέα δεκάδων ακόμα διανοητικών ιών, που προστίθενται στον ήδη μακρύ κατάλογο των αλυσίδων του μυαλού μας. Για αυτόν τον κατάλογο θα μιλήσουμε σήμερα. Θα βουτήξουμε στον σκοτεινό κόσμο των διανοητικών ιών.

Σου προτείνω να διαβάσεις ξανά το προηγούμενο άρθρο, ώστε να θυμηθείς τι είναι ένας ιός και τι ακριβώς κάνει, πριν προχωρήσεις παρακάτω. Αν είσαι νέος αναγνώστης ή αναγνώστρια, κοίτα τα πρώτα άρθρα αυτού του blog για να καταλάβεις λίγο για τι πράγμα μιλάμε. Τι στο καλό είναι ένα μνημίδιο και γιατί είναι τόσο σημαντικό; Περιμένω… 

Έτοιμοι; Ωραία! Για να δούμε λοιπόν…
Όπως είπαμε ένας ιός, είτε είναι φυσικός, είτε είναι ηλεκτρονικός, είτε είναι διανοητικός, πρέπει να έχει εξ ορισμού τρία πράγματα: μία μέθοδο προσβολής, ένα τρόπο πιστής αναπαραγωγής στον φορέα του, καθώς και τα μέσα για την μετάδοσή του σε άλλους φορείς. Για τον Covid-19, η μέθοδος προσβολής είναι το τρίπτυχο μάτια-μύτη-στόμα, ο τρόπος αναπαραγωγής έχει να κάνει με βιολογικές-χημικές διεργασίες του ιού στο κύτταρο, ενώ η μετάδοση γίνεται μέσω σταγονιδίων (βήχα ή φτερνίσματος) ή σωματικών υγρών. Ας δούμε τώρα τι γίνεται στους διανοητικούς του συγγενείς.
Οι διανοητικοί ιοί, για να ορίζονται ως τέτοιοι, πρέπει και αυτοί να έχουν τις παραπάνω ιδιότητες με μία διαφορά. Δεν είναι στο σώμα. Είναι στο μυαλό. 

Οποιαδήποτε άποψη, πολιτιστική δομή ή δόγμα έχει μια μέθοδο προσβολής της σκέψης σου και ένα μηχανισμό πιστής αναπαραγωγής σε άλλα μυαλά, αφού σου τροποποιήσει τη συμπεριφορά για αυτό τον σκοπό, είναι δυνητικά ένας διανοητικός ιός. Οποιαδήποτε τέτοια άποψη, υποκουλτούρα ή δόγμα είναι μέρος της ιδεόσφαιράς σου και ΔΕΝ της το έχεις επιτρέψει συνειδητά είναι όντως ένας διανοητικός ιός. 

Το αν σου καταστρέφει ήδη τη ζωή ή όχι, είναι απλώς θέμα τύχης και επικινδυνότητας του ιού. Ένα παράδειγμα στο φυσικό του αντίστοιχο είναι και ο Covid-19. Δεν είναι θανατηφόρος για όλους, όμως οι ευπαθείς ομάδες είναι ΠΟΛΥ ευάλωτες.

Σκέψου το λίγο. Υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να έχει προσβάλει τη σκέψη σου, και να σου τροποποιεί τη συμπεριφορά, μόνο και μόνο για να το μεταδώσεις σε άλλους; Αν πιστεύεις ότι δεν έχεις προσβληθεί από κανένα διανοητικό ιό, συστήνω επιφυλακτικότητα. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα να μην το ξέρεις (ακόμα). Όμως αυτά θα σου γίνουν πιο ξεκάθαρα παρακάτω. Καταρχήν πρέπει να δούμε σε μεγαλύτερο βάθος τις ιδιότητες των διανοητικών ιών. Ας ξεκινήσουμε από την προσβολή.

Η προσβολή ουσιαστικά αναφέρεται στον προγραμματισμό μας με το νέο μνημίδιο-ιό. Όπως έχω πει στο σχετικό άρθρο, το μυαλό μας προγραμματίζεται, προσβάλλεται δηλαδή, από καινούργια μνημίδια με τρεις τρόπους: την επανάληψη, τη γνωστική δυσαρμονία και τους δούρειους ίππους.

Στην επανάληψη, ένα μνημίδιο σου επαναλαμβάνεται συνεχώς μέχρι να το αποδεχτείς. Τέτοια παραδείγματα είναι το ίδιο μήνυμα ξανά και ξανά σε τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαφημίσεις, κλπ (βλ. καμπάνια «Μένουμε Σπίτι») ή το να ακούς την ίδια άποψη συνεχώς και από διαφορετικούς ανθρώπους. Βλέπε το πόσο καλά διαχειρίστηκε η κυβέρνηση την κρίση της πανδημίας ή το αντίθετο, το ποιος είναι ο σωστός τρόπος να φοράς μια μάσκα, ή το πώς τα καινούργια εμβόλια θα περιέχουν ένα διαβολικό τσιπάκι ελέγχου.

Από την άλλη η γνωστική δυσαρμονία συμβαίνει όταν μπαίνεις (σε βάζουν; ) σε μία δύσκολη κατάσταση, και προγραμματίζεσαι με νέα μνημίδια που μετριάζουν αυτή την πνευματική δυσφορία και στρες. Παραδείγματα περιλαμβάνουν δύσκολα ή δυσνόητα σεμινάρια που αφήνουν μια αίσθηση ανακούφισης στο τέλος (βλ. «Σκοιλ Ελικικού»), ή όταν επιτυγχάνουμε ένα δύσκολο στόχο μετά από επίπονη προσπάθεια ή όταν συνεχώς μας επαναλαμβάνουν ότι δεν είμαστε αρκετοί ή άξιοι (βλ. «ατομική ευθύνη» και το πώς την χειρίζονται επικοινωνιακά τα ΜΜΕ). 

Άλλες γνωστικές δυσαρμονίες συμβαίνουν σε διάφορες τελετές μύησης (βλ. αιρέσεις ή συγκεκριμένες υποκουλτούρες), καψόνια (βλ. στρατός) ή σειρά δύσκολων τεστ και εξετάσεων (βλ. πανελλήνιες και εξεταστική περίοδος). Το αξιοπερίεργο με τις γνωστικές δυσαρμονίες είναι ότι είναι πιο αποτελεσματικές στους ευφυείς ανθρώπους, μιας και πιστεύουν ότι το καινούργιο μνημίδιο είναι δικιά τους ιδέα. Δεν είναι όμως πάντα έτσι.

Οι δούρειοι ίπποι αφορούν την ομαδοποίηση λιγότερο ελκυστικών μνημιδίων με πιο επιτυχημένα. Αν παραδείγματος χάριν, ακούς μια άποψη που στο μεγαλύτερο μέρος μοιάζει σωστή, αλλά έχει και κάποια σημεία που «δεν σου κολλάνε», πρόκειται πιθανών για έναν τέτοιο.

Άλλα αγαπημένα «κελύφη» των δούρειων ίππων για να περάσουν διανοητικούς ιούς είναι η βοήθεια προς τα παιδιά, η επίλυση κρίσης ή η αλληλεγγύη σε ευπαθείς ομάδες. Επίσης, όταν ακούσεις κάτι του στυλ «εμπιστέψου με, έτσι είναι», άναψε συναγερμό. Η αποδοχή μνημιδίων μόνο εξαιτίας της εμπιστοσύνης είναι ακόμα ένας δούρειος ίππος. Όπως επίσης και οτιδήποτε φαίνεται ως ευκαιρία για περισσότερο ή καλύτερο σεξ, εφόσον υιοθετήσεις τα νέα μνημίδια. 

Αν αναρωτιέσαι αν έχεις μολυνθεί ή όχι από κάποιον ιό, τσέκαρε τα παραπάνω. Αν οτιδήποτε από αυτά σου τράβηξε την περιέργεια και είπες «χμμ», ίσως είναι η ένδειξη για να αρχίσεις να σκέφτεσαι και να το κατανοήσεις καλύτερα. Η πιο πιθανή απάντηση είναι «ναι, έχεις μολυνθεί», αλλά μην χαλιέσαι. Δεν είναι όλοι οι ιοί το ίδιο. Στον φυσικό κόσμο υπάρχει από βουβωνική πανώλη μέχρι απλό κρυολόγημα. Ο πνευματικός δεν διαφέρει.

Ας προχωρήσουμε όμως στην αναπαραγωγή. Κάθε διανοητικός ιός πρέπει να μπορεί να αναπαραχθεί πιστά χωρίς παραμορφώσεις ή ελλείψεις. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να γίνει αυτό. Ένας από αυτούς είναι να περάσεις την άποψη ότι η παράδοση είναι σημαντική. Ότι κάναμε και παλιά, θα το κάνουμε και στο μέλλον. Τέλος! 

Άλλος τρόπος είναι όταν λες ότι κάποιο μνημίδιο είναι «αλήθεια». Έχω αναφερθεί και στο παρελθόν στην έννοια της Αλήθειας, και μπορείς να διαβάσεις το πρώτο άρθρο του blog για να καταλάβεις το γιατί μια τέτοια έννοια δεν έχει νόημα στον κόσμο των μνημιδίων. Η αλήθεια είναι ένα μνημίδιο που πολλές φορές συνοδεύει διανοητικούς ιούς, που θέλουν να αναπαραχθούν πιστά. Γιατί να θες να αλλάξεις ή να παραλείψεις την αλήθεια;

Ένας τρίτος τρόπος είναι να δημιουργήσεις μια δομή που επιβραβεύει την σωστή αναπαραγωγή και τιμωρεί την παράφραση. Τέτοιες δομές είναι για παράδειγμα ο στρατός, τα σχολεία, και διάφοροι κώδικες ενδυματολογίας ή συμπεριφοράς σε μεγάλες εταιρίες. 

Να προχωρήσουμε στο πως γίνεται η μετάδοση; Πρόκειται για την αντίθετη διεργασία της προσβολής. Ο διανοητικός ιός έχει κάνει τον κύκλο του μέσα σου, κι εσύ τώρα τον μεταδίδεις σε άλλους.

Εδώ να κάνω μια μικρή παρένθεση για να σου ζητήσω κάτι. Αν είσαι άτομο με κάποια επιρροή σε άλλους, αν έχεις δημόσιο λόγο, αν είσαι παραγωγός σε τηλεόραση-ραδιόφωνο-youtube-podcasts, αν μιλάς σε ομάδες ανθρώπων, αν είσαι δάσκαλος ή γονιός, ΠΡΟΣΕΞΕ τι μνημίδια μεταδίδεις! Αν θέλεις την ελάχιστη που σου αναλογεί, θετική επίδραση στον κόσμο, φρόντισε τα μνημίδια που διασπείρεις να είναι τα μνημίδια που θες να δεις σε αυτόν. Κλείνει η παρένθεση. 

Πίσω στην μετάδοση των ιών. Προφανώς, ένας διανοητικός ιός που παροτρύνει τους ανθρώπους να τον μεταδώσουν, είναι πολύ πιο επιτυχημένος από κάποιον που το αφήνει στη τύχη. Πως όμως ένας ιός μπορεί να αλλάζει τη συμπεριφορά μας, ώστε να τον μεταδώσουμε; Ας δούμε…

Καταρχάς, μπορεί να σε προγραμματίσει με ένα μνημίδιο του τύπου «μοιράσου αυτό πριν να είναι αργά», το οποίο πατάει στα πρωταρχικά μνημίδια της Κρίσης και της Ευκαιρίας (βλ. «δείτε το, πριν το κατεβάσουν»). Μπορεί να σε προγραμματίσει με ένα μνημίδιο του τύπου «μάθε αυτό στα παιδιά για να τα βοηθήσεις», το οποίο πατάει στο δευτερογενές μνημίδιο της Φροντίδας. Ή μπορεί να σε προγραμματίσει να τον ευαγγελίσεις. 

Με τη λέξη «ευαγγελισμός» εννοώ τον προσηλυτισμό, το «να περάσω την άποψή μου», το «να περάσω ή να κοινοποιήσω το μήνυμα» και τις διάφορες προσφορές εγγραφής (βλ. «κάντε subscribe»). Ξέρω βέβαια ότι πολύ άνθρωποι δεν τον βλέπουν με καλό μάτι. Όμως το παράδοξο με τον ευαγγελισμό είναι ότι εκτός από τη διασπορά διανοητικών ιών, είναι υπεύθυνος και για τις θετικές επιδράσεις στον κόσμο. Με άλλα λόγια, μπορεί να έχεις την καλύτερη ιδέα στο σύμπαν, αλλά για να κάνει την οποιαδήποτε διαφορά, θα πρέπει να την πεις, να την φωνάξεις, να την δείξεις στους άλλους, να τους την μεταφέρεις, δηλαδή να την ευαγγελίσεις! 

Ο ευαγγελισμός είναι η επί σκοπό μετάδοση μνημιδίων. Όπως σου είπα και πιο πάνω, διπλοτσέκαρε τι μνημίδια μεταδίδεις στον κόσμο. Φρόντισε να είναι αυτά που θέλεις να έχει.

Πίσω στους διανοητικούς ιούς. Οποιοδήποτε μνημίδιο έχει αυτά τα τρία χαρακτηριστικά, προσβολή, αναπαραγωγή και μετάδοση, μπορεί να είναι τέτοιος, και να προσβάλει όλο και περισσότερους ανθρώπους. Υπάρχουν δε, δύο μεγάλες κατηγορίες διανοητικών ιών. 

Η πρώτη κατηγορία είναι οι σχεδιασμένοι ιοί. Ιοί που κατασκευάστηκαν. Με αυτούς, που περιλαμβάνουν απάτες τύπου «πυραμίδας», επικοινωνιακό κομμάτι πολιτικών κομμάτων, συγκεκριμένα σεμινάρια, κλπ, θα ασχοληθούμε σε μελλοντικά κείμενα. Η δεύτερη κατηγορία αφορά ιούς που εξελίχθηκαν ιστορικά από μόνοι τους, τους πολιτισμικούς ιούς. Τέτοιοι είναι η διαφήμιση, τα προγράμματα τηλεόρασης, οι θεωρίες συνομωσίας, κλπ. Ομοίως και για αυτούς, λίγη υπομονή.

Όπως είδες οι διανοητικοί ιοί δεν είναι κάτι που κολλάς με ένα φτέρνισμα, όπως ο Covid-19. Κολλάνε με πολύ πιο απλά πράγματα, όπως μια συζήτηση για παράδειγμα. Αν πρόκειται δε για σχεδιασμένο ιό, αυτός ανεξαρτητοποιείται άμεσα από τον δημιουργό του και εξελίσσεται, ώστε να μολύνει όσο το δυνατόν περισσότερους.
Φωτογραφία: carts

Οι διανοητικοί ιοί δεν είναι κάτι μακρινό ή επιστημονική φαντασία. Βρίσκονται εδώ από την απαρχή του πολιτισμού και συνεχώς γίνονται όλο και καλύτεροι στο να μας προσβάλουν. Έχουν πλέον νέους τρόπους μετάδοσης: τη δημοφιλή μουσική, τις τεχνικές πωλήσεων και το internet. Όπως έχουν και αρχαίους τρόπους μετάδοσης: την εκπαίδευση, τις θρησκευτικές διδαχές ή ακόμα και τη συνομιλία με κοντινά μας πρόσωπα. Αν το καλοσκεφτείς, παραμονεύουν παντού. 

Κολλάς, αν διαβάσεις εφημερίδα ή μπεις σε ενημερωτικό site. Κολλάς, αν ακούσεις ραδιόφωνο. Κολλάς, ακόμα κι αν κάνεις video chat με την παρέα σου συνομιλώντας περί ανέμων και υδάτων. Βέβαια, το αν και πόσο επιβλαβείς για τη ζωή σου είναι οι ιοί των οποίων είσαι φορέας, είναι κάτι που το ξέρεις μόνο ο ίδιος ή η ίδια.

Τι σημάδια θα είχες, αν ισχύει το «κακό» σενάριο και όντως σου καταστρέφουν τη ζωή; Φυσικά και οι ιοί δεν θα σου χτυπήσουν το κουδούνι ένα πρωί για να σου πουν: «Καλημέρα! Θα μπορούσαμε να σας προσβάλουμε για να σας κάνουμε τη ζωή δύσκολη;» Αυτό θα γίνει αργά και ύπουλα χωρίς καν να το καταλάβεις. Ύστερα μπορείς να κοιτάξεις τη συμπτωματολογία. 

Μήπως η ζωή σου δεν πάει εκεί που ήθελες; Μήπως έχεις προβλήματα με τις σχέσεις σου, κοινωνικές ή προσωπικές; Μήπως υπάρχει κάποιο μνημίδιο (ιδέα, άποψη, υποκουλτούρα ή δόγμα), που σε πάει προς την κατεύθυνση των δικών του σκοπών με αντάλλαγμα την ποιότητα της ζωής σου;

Η ευάλωτη ομάδα είναι τα παιδιά. Αυτά βομβαρδίζονται (και με μεγάλη διασπορά) από μικρή ηλικία, παρόλο ή εξαιτίας του ότι είναι «σφουγγάρια». Διανοητικοί ιοί που δημιουργούν μονογονεϊκές οικογένειες, ή οδηγούν παιδιά και εφήβους σε πάσης φύσης εθισμούς, τα εξοστρακίζουν στο περιθώριο, και σε πολλές περιπτώσεις τα καταδικάζουν στην απόγνωση. Αν κοιτάξουμε με προσοχή τις νέες γενιές, βλέπουμε ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών και εφήβων με σημαντική απόκλιση από τις τρέχουσες αξίες και πολύ ανησυχητικούς δρόμους.
Φωτογραφία: Shadowtuga

Σε ένα μεγάλο βαθμό, υπεύθυνοι είναι οι διανοητικοί ιοί. Ελέγχουν το μυαλό σου υποσυνείδητα και το τραβάνε προς διαφορετικές κατευθύνσεις, αποσπώντας σε από τα σημαντικά της ζωής σου, και προκαλώντας μόνο σύγχυση, στρες και τελικά παραίτηση. Αρκετές φορές μάλιστα, ζωή σιωπηλής απόγνωσης, ακόμα και αυτοκτονία. 

Σε κατευθύνουν εκεί που χρειάζεται για τον σκοπό τους και αδιαφορούν για το που θες εσύ να πας. Υποσυνείδητα όμως. Εσύ το μόνο που καταλαβαίνεις, όσο περνούν τα χρόνια, είναι ότι η ζωή δεν είναι πια και τόσο διασκεδαστική. Ίσως έχεις αρχίσει να τη νιώθεις περισσότερο ως βάρος, χωρίς ιδιαίτερο νόημα. Έχεις χάσει πλέον τα κίνητρά σου και τα πράγματα που σε «γέμιζαν» στο παρελθόν, πλέον δεν το κάνουν και τόσο. Οι απολαύσεις της ζωής μοιάζουν να έχουν χάσει τη γεύση τους, κι εσύ βλέπεις τη ζωή την ίδια σαν ένα ατέλειωτο χαμαλίκι, όσο τρέχεις να προλάβεις προθεσμίες, καταστάσεις ή ρημαγμένες σχέσεις.

Υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα αυτά που περιγράφω να είναι τα αποτέλεσμα των διανοητικών ιών, που έχουν απλώσει τα μνημίδιά τους μέσα σου και σε τραβούν σαν μαριονέτα. Το χειρότερο είναι δε, πως δεν μπορούμε και να ζήσουμε χωρίς αυτούς, εκτός κι αν ζήσουμε σε πλήρη και ολοκληρωτική επικοινωνιακή απομόνωση. Η καλύβα στο βουνό θα ήταν μία λύση για μερικούς. 

Για τους υπόλοιπους, έχω μερικά πράγματα να πω για τη θεραπεία, αλλά αυτά θα τα κρατήσω για αργότερα, αφού γνωρίσουμε καλύτερα τους σχεδιασμένους και τους πολιτισμικούς ιούς στα επόμενα κείμενα. Προς το παρόν, να πω ότι θέλει πολύ δουλειά για να δεις τα πράγματα διαφορετικά. Όμως το πρώτο βήμα το έχεις ήδη κάνει, μόνο και μόνο που τους αναγνωρίζεις.

Μέχρι την επόμενη φορά που θα τα πούμε, τσέκαρε οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με τον Covid-19 δύο φορές και από αξιόπιστες πηγές. Αν είναι επιβλαβής για τη ζωή σου ή τους άλλους, απόρριψε την και κυρίως, ΜΗΝ ΜΕΤΑΔΙΔΕΙΣ! Αυτό ισχύει και για όλους τους ιούς (διανοητικούς και μη), πόσο μάλλον σε αυτή την παράξενη εποχή και κατάσταση που ζούμε. 

Προστάτευσε τον εαυτό σου και τους γύρω σου, κυρίως τις ευπαθείς ομάδες. Δώσε χρόνο και χώρο στην ιατρική. Δεν θα σε απογοητεύσει, όπως δεν έκανε ούτε στο παρελθόν σε αντίστοιχες καταστάσεις. Όσο για τους διανοητικούς ιούς, ρίξε μια γενναία ματιά μέσα σου. Τι από όλα αυτά το έχεις διαλέξει πραγματικά εσύ;



ΛΟΙΠΑ ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)
Dawkins, Richard. The Selfish Gene, New Edition (Oxford University Press, 1989).
Dennett, Daniel C. Consciousness Explained (Little, Brown, 1991).
Brodie, Richard. Virus of the Mind (Integral Press, 1996).
Lynch, Aaron. Thought Contagion: how belief spreads through society  (Basic Books, 1996).
Aunger, Robert.  The Electric Meme: a new theory of how we think (Free Press, 2002).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου