Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017

Παρακείμενα κείμενα #3: Άθεοι εναντίον ενθέων


Θέλω να πω δυο πράγματα για έναν άτυπο πόλεμο που βλέπω να φουσκώνει μέρα με την ημέρα, μήνα με τον μήνα, χρόνο με τον χρόνο.

Έναν ακήρυχτο πόλεμο στα πληκτρολόγια, στις οθόνες και στα μυαλά σας. Έναν πόλεμο που, αν και δεν έχει όπλα, είναι το ίδιο ηλίθιος με τους υπόλοιπους πολέμους.
 
Μιλάω για την παγκόσμια δικτυακή σύρραξη των απανταχού άθεων με τους αντίστοιχους ένθεους, δηλαδή τους πιστούς. Μια διαμάχη που κρατάει δεκαετίες, και θέριεψε με την έλευση του internet, για το μνημίδιο της Πίστης.

Στην ουσία για αυτό πρόκειται και τίποτε άλλο! Από τη μία έχεις τους ένθεους, οι οποίοι διακρίνονται από την τυφλή πίστη στο δόγμα τους. Είναι αυτοί που το μνημίδιο της Πίστης έχει εγκαθιδρυθεί μέσα τους και τους ελέγχει, προσπαθώντας να αυτοδιατηρηθεί και να μεταδοθεί και σε άλλους.

Από την άλλη έχεις τους άθεους με το μνημίδιο του Σκεπτικισμού, δηλαδή το αντίθετο της Πίστης, όπου η άρνηση έχει τον πρώτο λόγο.

Πριν αρχίσετε να τσιρίζετε στα σχόλια, να πω ότι μιλάω για τον κύριο όγκο αυτών των δύο ομάδων. Αυτό που λέμε «μάζα». Σαφέστατα και υπάρχουν άνθρωποι που έχουν καταλήξει στην αθεΐα μετά από πολύ μελέτη και προσωπική δουλειά, και είναι μια απόλυτα συνειδητή απόφαση. Όπως βεβαίως υπάρχουν και πιστοί που δεν έγιναν πιστοί επειδή γεννήθηκαν σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό πλάτος ή επειδή τους το «επέβαλαν» υποσυνείδητα από παιδιά, αλλά το διάλεξαν και εκείνοι μετά από πολύ προσωπικό ψάξιμο «μέσα από την ψυχή τους».

Όμως ας μη γελιόμαστε, οι παραπάνω είναι οι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Η «μάζα» δεν είναι εκεί γιατί το επέλεξε. Είναι εκεί γιατί την ελέγχει το αντίστοιχο μνημίδιο. Πως το ξέρουμε αυτό;

Απλά μπείτε σε κάποιο forum ή ομάδα στο facebook σχετική με πίστη ή αθεΐα. Θα παρατηρήσετε πολλές «αυτόματες» συγκρούσεις, λεκτικά βιαιότατες πολλές φορές, σχετικά με την «αλήθεια» του ενός ή του άλλου. Άνθρωποι που κατά τα άλλα δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν σφάζονται για την επικράτηση του μνημιδίου της Πίστης ή τον αφανισμό του.

Όμως παρόλο το (αναγκαίο για να γίνει η δουλειά) μίσος, είμαστε όλοι αδέρφια. Όλοι παρατημένοι, χωρίς να μας ρωτήσουν, σε αυτό τον μικρό πλανήτη και έχουμε μόνο ο ένας τον άλλον. Όλοι ζούμε το μυστήριο της ζωής. Όλοι ψάχνουμε το κρυμμένο, αλήθειες να κατευνάσουν τις βασανισμένες μας ψυχές.

Κατασκευαστικά μιλώντας, είμαστε ίδιοι κι απαράλλακτοι. Στο σώμα, γιατί το μυαλό είναι μια άλλη ιστορία. Εκεί κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και μοναδικός, μια μοναδική συλλογή μνημιδίων, και έχει διαφορετικές ανάγκες, άρα και εργαλεία.

Η κάθε διαίρεση είναι μόνο στο μυαλό μας. Ο καθένας μας έχει την δικιά του αίσθηση μη-ολοκλήρωσης, την δικιά του αναπηρία, κι ο καθένας μας την αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο, όπως νομίζει και μπορεί.

Είναι γελοίο! Αν κάποιος όρθιος στο λεωφορείο χρειαζόταν να κρατηθεί από την χειρολαβή της οροφής, θα τον μισούσες επειδή εσύ κάθεσαι και δεν το χρειάζεσαι; Όχι;! Όχι βέβαια;; Τότε εξήγησε μου γιατί υπάρχει αυτός ο πόλεμος. Ειλικρινά δεν το καταλαβαίνω.

Για αυτό λοιπόν θα πάρω θέση. Θα κάνω μία νέα υπόθεση για να τελειώσουμε με το ανούσιο μια και καλή. Είναι μια αυθαίρετη υπόθεση όπως και οι άλλες δύο: «υπάρχει θεός» και «δεν υπάρχει θεός».

Στα μαθηματικά το λέμε αξίωμα. Είναι κάτι που δεν μπορεί να αποδειχθεί κι απλά το παίρνουμε ως δεδομένο για να αποδείξουμε όλα τα υπόλοιπα θεωρήματα. Οι δύο παραπάνω υποθέσεις είναι ακριβώς αυτό, αξιώματα. Δεν μπορείς να αποδείξεις ούτε ότι υπάρχει θεός, ούτε ότι δεν υπάρχει. Το δέχεσαι και άρα διαλέγεις πλευρά.

Θα σου προσφέρω μία τρίτη επιλογή. Ένα ακόμα αξίωμα με βοηθό την κβαντική φυσική. Μην ανησυχείς, είναι το ίδιο αυθαίρετη με τις άλλες δύο. 

Θα επιτείνω την αγωνία και δεν θα σου πω αμέσως. Αντί αυτού θα σου μιλήσω για τον πατέρα της κβαντομηχανικής, τον αυστριακό φυσικό Erwin Schrödinger (1887-1961) και την περίφημη γάτα του, την διασημότερη γάτα στον κόσμο. 

Η γάτα το Schrödinger είναι ένα νοητικό πείραμα, μία παραβολή αν θέλεις, σχετικά με την εφαρμογή της κβαντικής φυσικής σε καθημερινά αντικείμενα. Επειδή βαριέμαι να το ξαναγράψω, παραθέτω ένα απόσπασμα από την… βιογραφία μου, τις «απίστευτες περιπέτειες του κυρίου Μανιτάρη Κάπα» περί του θέματος:

(...)  Θυμάσαι εκείνον τον πώς-τον-λένε καθηγητή κβαντικής φυσικής που είχες στο λύκειο; Η ιστορία με τη γάτα μέσα στο κουτί είναι από τα λίγα πράγματα που σου έκαναν εντύπωση και θυμάσαι από εκείνο το, κατά τα άλλα, βαρετό μάθημα…» είπε ο χτυποκάρδιος που είχε φυσική πρόσβαση στις αναμνήσεις του Μανιτάρη.
    Φυσικά και θυμόταν την ιστορία. Παίρνεις ένα υποθετικό κουτί και κλείνεις μέσα του μία υποθετική γάτα, η οποία σε δύο ημέρες έχει ακριβώς 50% πιθανότητες να επιβιώσει. Τη στιγμή ακριβώς (και μόνο) που κοιτάζεις μέσα, η γάτα είναι ταυτόχρονα και ζωντανή και νεκρή!
    Ο Μανιτάρης πάντα πίστευε ότι αυτό ήταν μια μεταφορά για να τους δείξει τι συμβαίνει με τα υποατομικά σωματίδια. Γι’ αυτά όλες οι πιθανότητες συνυπάρχουν και είναι ο παρατηρητής που τα «εξαναγκάζει» να οριστικοποιήσουν την κατάστασή τους. Όμως μέχρι σήμερα, δεν είχε ιδέα ότι αυτό το «άνοιγμα του κουτιού» γίνονταν σε κάθε του πράξη. Η διάνοια που επηρεάζει το σύμπαν «κλειδώνοντάς» το στη δική της διάσταση (...)

Το αδιανόητο που προσπαθεί να μας πει ο δόκτωρ Erwin είναι ότι τα γεγονότα γύρω μας, παρόλο που φαίνονται τετελεσμένα, δεν είναι! Είμαστε εμείς, οι «παρατηρητές», που καθορίζουμε την τελική τους έκβαση. Πάρτε ένα λεπτό να το σκεφτείτε αυτό και πάμε παρακάτω.

Που ήμασταν; Σωστά, στο τρίτο αξίωμα που σας υποσχέθηκα. Λοιπόν αν αλλάξουμε την γατούλα του δόκτορος Erwin με κάτι άλλο (δώστε μου ένα ρούλο από τύμπανα παρακαλώ), ο θεός είναι ένα κβαντικό φαινόμενο, που σημαίνει ότι υπάρχει και ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ δεν υπάρχει, ανάλογα με το ποιος ή το πότε τον παρατηρεί!

(Για τους πιο ψαγμένους να πω ότι ο θεός είναι άυλος, κάτι που αποδέχονται και τα δύο στρατόπεδα, και άρα η κυματοσυνάρτηση του δεν καταρρέει αναγκαστικά με την πρώτη παρατήρηση. Έτσι παραμένει σε κβαντική κατάσταση αιώνια. Αν και δεν είμαι ειδικός στην κβαντομηχανική και την χρησιμοποιώ κυρίως ως φιλοσοφικό εργαλείο, το αφήνω εδώ να υπάρχει.)

Εντάξει, ησυχάσατε τώρα; Έχετε και οι δύο δίκιο!

Αν είσαι πιστός να είσαι σίγουρος (που είσαι δηλαδή) ότι ο θεός υπάρχει. Καλό βέβαια θα είναι αυτή η σιγουριά να μην επεκτείνεται στις προθέσεις της οργανωμένης θρησκείας ή την οποιαδήποτε πνευματική ή ψυχική ανωτερότητα των κληρικών, οι οποίοι είναι κι αυτοί άνθρωποι σαν όλους με τα ίδια ελαττώματα και μικροψυχίες.

Σκέψου λίγο. Μήπως τους δίνεις υπερβολική εξουσία στη ζωή σου ή υπερβολική επιρροή στην πνευματική σου καθοδήγηση; Αν είπες ναι, τότε ο «θεός» είναι απλά το μέσον για να σε ελέγξουν ψυχή τε και σώματι. Έχεις χάσει το νόημα του θεού φίλε μου.

Από την άλλη ο θεός δεν υπάρχει αν είσαι άθεος και δεν περίμενες εμένα να σου το πω. Όμως το να προπαγανδίζεις την ιδέα με τόσο άκομψους τρόπους σαν κι αυτούς που διαβάζω στις διάφορες «διαμάχες» στο δίκτυο, σε κάνει απλώς έναν ακόμα σταυροφόρο μίας ακόμα «θρησκείας».

Σκέψου λίγο. Αυτό είναι πραγματικά που θέλεις; Αν είπες ναι, ίσως πρέπει να αναθεωρήσεις τους λόγους που αυτοπροσδιορίζεσαι ως άθεος. Έχεις χάσει το νόημα της αθεΐας φίλε μου.

Τα είπα και ξελάφρωσα. Σταματήστε να τσακώνεστε και κοιτάξτε να δείτε σε τι μπορείτε να ωφεληθείτε ο ένας από τον άλλον. Όταν έχεις ανοιχτό μυαλό πάντα κερδίζεις.

Από τη μία η πίστη «κινεί βουνά», δίνει τρομαχτικό σθένος στους ανθρώπους και δημιουργεί «θαύματα» από μόνη της. Από την άλλη η λογική διαχωρίζει το μεταφυσικό, ή εν πάση περιπτώσει το πεδίο έρευνας, από τον τσαρλατανισμό και την χειραγώγηση.

Είμαστε εδώ ως ανθρωπότητα διότι διαθέτουμε και τα δύο, οπότε και τα δύο πρέπει να σεβαστούμε. Την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε την ανάγκη για μια τέτοια φιλονικία, πιάστε κουβέντα για κάποιο άλλο θέμα με τον «αντίπαλο». Αν μετριάσετε για λίγο και οι δύο τον εγωισμό σας, θα δείτε ότι δεν έχετε τελικά και τόσο τραγικές διαφορές.

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να φερόμαστε σαν… εχμ… παιδιά. Μονιάστε ή έστω αφήστε τους άλλους στην ησυχία τους. Για εσάς τους δύο εκεί πίσω μιλάω! Καθίστε κάτω και δώστε τα χέρια!

Ή μάλλον δώστε όλοι τα χέρια.

Νιώθετε τη δύναμη;