Πώς να χακάρεις ένα μυαλό #34: Συλλογικό υπερσυνείδητο

Ένα κλασσικό ρητό, που κυκλοφορεί κυρίως ανάμεσα σε όσους ασχολούνται με τον νευρογλωσσικό προγραμματισμό, λέει το εξής: «ο χάρτης δεν είναι η περιοχή».
Αυτό μπορεί να ακούγεται αυτονόητο και ίσως στα όρια του κλισέ, όμως είναι ουσιαστικό για αυτά για τα οποία θα μιλήσουμε σήμερα.

Αυτό που εννοεί είναι ότι η ερμηνεία του κόσμου, δηλαδή οι «χάρτες» μας, είναι απλώς η αναπαράσταση αυτού του κόσμου στο μυαλό μας. Δεν είναι μια ατόφια, «αντικειμενική» πραγματικότητα, αλλά μια πραγματικότητα που επηρεάζεται από τις προσδοκίες και τις υποθέσεις μας για εκείνη. Η πραγματικότητα είναι υποκειμενική στον παρατηρητή!

Από την άλλη μεριά, σημαίνει ότι μπορείς να αλλάζεις «χάρτες» και να βλέπεις τον κόσμο υπό άλλα πρίσματα και άλλη οπτική. Όταν το κάνεις αυτό, αρχίζεις να βλέπεις ότι οι απόψεις σου, δηλαδή τα μνημίδια που σε διακατέχουν, μορφοποιούν την πραγματικότητα ελάχιστα, αλλά ουσιαστικά. Όταν καταφέρεις να απελευθερωθείς από ένα σύστημα αξιών και βιώσεις αυτό που ονομάζεται «paradigm shift», μοιάζει ολόκληρο το σύμπαν να μεταμορφώνεται μπροστά στα μάτια σου και να αλληλεπιδρά με εσένα διαφορετικά.

Φωτογραφία: sanja

Ένα μεταισθησιογόνο που το κάνει αυτό (και για το οποίο έχω μιλήσει παλιότερα εδώ) είναι το να δοκιμάζεις και να υποβάλεις σε τεστ τα διάφορα συστήματα αξιών σου, με σκοπό να βελτιώσεις τον προσωπικό σου «χάρτη» της πραγματικότητας. Πως γίνεται αυτό; Παραδείγματος χάριν, αν είσαι θρήσκος, μπορείς να δοκιμάσεις να «πειραματιστείς» με την αθεΐα για ένα χρονικό διάστημα, και αντίστροφα. Το ίδιο μπορείς να κάνεις με την πολιτική, τις σχέσεις, τις αθλητικές σου προτιμήσεις και γενικά με τα περισσότερα ζητήματα της σύγχρονης ζωής.

Δύσκολο και άβολο; Σίγουρα! Αλλά είναι ο μόνος τρόπος να ανακατευτείς με πράγματα αντίθετα από αυτά που σου αρέσουν ή με τα οποία αλληλεπιδράς εύκολα, και άρα να βγεις από την ζώνη ασφαλείας σου. Σου αρέσουν οι κωμωδίες; Δες ένα δράμα! Σου αρέσει να βγαίνεις και να είσαι εξωστρεφής; Δοκίμασε να διαβάσεις ένα βιβλίο ή κάνε μια ανάλογη δραστηριότητα.

Σπάσε τον αυτόματο τρόπο λειτουργίας σου. Μεγάλωσε τον «χάρτη» σου.

Έκανα τον πρόλογο και σου θύμισα το παραπάνω μεταισθησιογόνο, ώστε να ακούσεις πιο εύκολα τα πράγματα που θα πω παρακάτω. Πριν περάσεις σε κάποια αυτόματη απόρριψη (επειδή δεν συνάδουν με τα υπάρχοντα μνημίδιά σου) ή οποιαδήποτε κρίση, δέξου έστω για λίγο ότι είναι τόσο αληθινά, όσο οποιαδήποτε άλλο επιστημονικό γεγονός δέχεσαι ως αληθές.

Για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο ζουμί των πραγμάτων που συζητάμε σε αυτό και όλα τα προηγούμενα άρθρα αυτού του blog, θα πρέπει να κάνουμε μία αλλαγή άποψης, ένα paradigm shift, από τον άνθρωπο στα μνημίδιά του. Έτσι, αντί να τον μελετήσουμε ως ένα ον με σκέψεις, τον θεωρούμε απλό φορέα αυτόνομων νοητικών οντοτήτων, μνημιδίων δηλαδή.

Σε μπέρδεψα; Φαντάσου ότι οι σκέψεις σου είναι μικρές μαϊμούδες που ζουν μέσα στο κεφάλι σου. Προσπαθούμε να δούμε τον κόσμο από την μεριά τους, εφόσον πρώτα τις δεχτούμε όχι ως αφηρημένες διεργασίες που δημιουργούνται από τον άνθρωπο, αλλά ως οντότητες με τους ανθρώπους απλούς φορείς. Θεωρούμε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι απλά ο τόπος κατοικίας τέτοιων μαϊμούδων, και προσπαθούμε να καταλάβουμε πως βλέπουν τα πράγματα και γιατί κάνουν αυτά που κάνουν.

Φωτογραφία: PatrickBrown

Υπό αυτό το πρίσμα, κάθε μνημίδιο είναι μια οντότητα που ζει στα μυαλά των ανθρώπων. Για παράδειγμα, ο Spiderman είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας που ενσαρκώθηκε σε κινηματογράφο, τηλεόραση, κόμικς, τραγούδια, κλπ. Ο Spiderman έχει μια ιστορία και μεγάλη επίδραση στην pop κουλτούρα. Ακόμα κι όταν εσύ κι εγώ θα έχουμε φύγει από αυτό τον κόσμο, ο Spiderman θα συνεχίσει να υπάρχει στα μυαλά εκατομμυρίων ανθρώπων. Το μνημίδιο του Spiderman δεν ζει πλέον στις σελίδες κάποιου κόμικ, αλλά υπάρχει πλέον στο συλλογικό υπερσυνείδητο.  

Χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο, ελλείψει άλλου, ως αναφορά στο συλλογικό ασυνείδητο του Carl Jung, αλλά με μια ειδοποιό διαφορά. Θεωρώ το συλλογικό υπερσυνείδητο όχι σαν αρχέτυπα κληρονομημένα με κάποιο τρόπο στη δομή του εγκεφάλου μας, αλλά ως την δεξαμενή όλων των μνημιδίων που υπάρχουν (και θα μπορούσαν να υπάρξουν), από την οποία αντλούμε χωρίς να το γνωρίζουμε τις ιδεόσφαιρές μας.

Ας επανέλθω όμως στο μνημίδιο του Spiderman. Στον αποκρυφισμό, τέτοιου είδους οντότητες ονομάζονται egregores, και αυτά τα «πλάσματα» τρέφονται με την προσοχή μας. Αν δεν υπάρχει κάποιος να παρατηρήσει το egregore (στη δικιά μας γλώσσα να αναλογιστεί ή να χρησιμοποιήσει το μνημίδιο), τότε εκείνο ξεθωριάζει στην ανυπαρξία, και είναι ο μόνος τρόπος να το εξουδετερώσεις. Το μοναδικό πράγμα που το κρατάει «ζωντανό» είναι η επίγνωση που έχουν για αυτό οι άνθρωποι.

Φωτογραφία: PascalCampion

Το πρόβλημα είναι ότι τα μνημίδια δεν περιορίζονται μόνο σε υπέρ-ήρωες.  Μπορεί να είναι εντελώς εννοιολογικά, όπως για παράδειγμα: δημοκρατία, φιλελευθερισμός, κομμουνισμός, κλπ. Αυτές είναι διάφορες ιδέες που μοιράζονται οι άνθρωποι, κι όμως… Κάθε ένας από εμάς βλέπει μόνο μια παραλλαγή της αρχικής έννοιας.

Αν συζητήσεις με δύο χριστιανούς και τους ρωτήσεις αν πιστεύουν στον Θεό, σίγουρα θα πάρεις θετική απάντηση. Όμως αν συνεχίσεις να τους κάνεις ερωτήσεις για αυτό, θα διαπιστώσεις ότι οι απαντήσεις τους μπορεί να είναι τόσο διαφορετικές, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αναρωτηθείς αν τελικά πιστεύουν στον ίδιο θεό!

Αν κοιτάξεις προσεκτικά, θα δεις ότι υπάρχει ένα μοτίβο της επίδρασης των διάφορων μνημιδίων, ανάλογα με το περιβάλλον. Φαίνεται σαν να ενεργοποιούνται και να αδρανοποιούνται περιοδικά. Σαν να έχουν έντονη επίδραση επάνω μας ή ελάχιστη έως καθόλου, όπως ένα εκκρεμές. Έρχονται, φεύγουν κι ύστερα πάλι εμφανίζονται. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να αλλάξουν την ζωή σου δραματικά, μόνο και μόνο για να «αυτό-υπενθυμίζονται» και να παραμένουν «ζωντανά».

Έτσι λοιπόν, αν παρατηρήσεις ότι τσακώνεσαι συνεχώς με τους ίδιους ανθρώπους για τα ίδια πράγματα ανα διαστήματα, μπορεί να είσαι θύμα ενός τέτοιου «μνημιδιακού εκκρεμούς», που δημιουργεί ένταση για να το «ταΐσεις» με την προσοχή σου.

Δεν ενδιαφέρει αν είσαι υπέρ ή κατά του συγκεκριμένου μνημιδίου. Το μόνο που το νοιάζει εκείνο είναι η προσοχή σου και το πώς θα συνεχίσει να υπάρχει μέσα στο μυαλό σου, ει δυνατόν και να αναπαραχθεί σε άλλα. Έτσι εξασφαλίζει την ύπαρξή του στο συλλογικό υπερσυνείδητο.

Οπότε, αν βρίσκεις ότι παλεύεις με τα ίδια προβλήματα ξανά και ξανά, ίσως είσαι στο έλεος μιας τέτοιας κατάστασης. Το πρόβλημα είναι ότι αν προσπαθήσεις να πολεμήσεις ένα τέτοιο «εκκρεμές» ή κατάσταση, απλώς θα χάσεις τον χρόνο σου. Γιατί αν την πολεμήσεις, σημαίνει ότι της προσφέρεις την ενέργειά σου μέσω της προσοχής σου σε αυτή! Ο μόνος τρόπος να αντισταθείς είναι να αποσυνδεθείς συναισθηματικά…

Αν σε τσαντίζουν οι σεξιστές, ρατσιστές, φασίστες, συμπλήρωσε-ότι-θέλεις, το να αδιαφορήσεις για την χολή τους είναι ο καλύτερος τρόπος να μειώσεις την επίδρασή τους στον ψυχισμό σου. Το να απαντήσεις συναισθηματικά σε προσβολές ή κακότροπες αρλούμπες ενεργοποιεί το εκκρεμές και σπαταλάει την πολύτιμη προσοχή σου σε πράγματα που δεν έχουν ουσία.

Ο τρόπος για να μειώσεις την επίδραση τέτοιων παρασιτικών μνημιδίων είναι να μειώσεις την σημαντικότητα των προβλημάτων που σου προκαλούν. Φυσικά και δεν εννοώ να γίνεις αναίσθητος ή αναίσθητη, και να αδιαφορείς πλήρως για πράγματα και καταστάσεις. Εννοώ ότι αντί να έχεις την αυτόματη αντίδραση του φόβου, του stress ή του θυμού, απλώς να αποδεχτείς το πρόβλημα και να δεις τι μπορείς να κάνεις με αυτό. Βαθιές ανάσες…

Φωτογραφία: AquaSixio

Είναι γεγονός ότι πολύ συχνά γινόμαστε σκλάβοι των μνημιδίων και συμπεριφερόμαστε με αυτόματο τρόπο, μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουμε τους δικούς τους σκοπούς. Μπορεί να νευριάσαμε επειδή κάποιος διάσημος είπε κάτι, ή γιατί η κυβέρνηση έκανε αυτό ή εκείνο… Σύμφωνα με τα όσα είπα, όλα αυτά είναι μνημίδια που χρειάζονται την προσοχή σου για να επιβιώσουν (και την ενεργό συμμετοχή σου για να αναπαραχθούν, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).

Οπότε αν θέλεις να μειώσεις τον θόρυβο στη ζωή σου, προσπάθησε να αποδεσμεύσεις τα προβλήματα από το συναίσθημα. Μόνο έτσι θα κάνεις τα επιβλαβή μνημίδια να «πεθάνουν» από πείνα.

Φυσικά, αυτό δεν είναι και το απλούστερο πράγμα στον κόσμο… Ίσως για αυτό, είναι ένα σημαντικό κομμάτι σε ορισμένες προσεγγίσεις ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής (παρόλο που η ορολογία είναι διαφορετική, ο στόχος δεν διαφέρει). Τουλάχιστον τώρα, ίσως αρχίζεις να βλέπεις μια σύνδεση μεταξύ των καταστάσεων που σε ταλανίζουν (και βλέπεις) και των νημάτων που σε κινούν (και φυσικά δυσκολεύεσαι να δεις). Τουλάχιστον τώρα, έχεις την επιλογή να λειτουργήσεις είτε σαν το αυτόματο ανδρείκελο των μνημιδίων σου, είτε σαν άνθρωπο που πλοηγεί την ζωή του με σύνεση, λογική και αρετή. Τι προτιμάς από τα δύο; 

 

ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)

Bertrand, Russel. The Analysis of the Mind (George Allen & Unwin, 1921).
Jung Carl. Η ολοκλήρωση της προσωπικότητας (Εκδόσεις Αντίνεα, 1981).
Dalton, Richard. I Am Not My Thoughts (Value Life Associates, 2016).
Vadim Zeland. Reality Transurfing. Steps I-V (‎CreateSpace Independent Publishing, 2016).

Πώς να χακάρεις ένα μυαλό #33: Επιθυμία

 

Αν πρόσεχες αυτά που έλεγα στα προηγούμενα άρθρα αυτού του blog, θα έχεις καταλάβει ότι οτιδήποτε βρίσκεται μέσα στο μικρό μας κεφάλι, όλες οι νοητικές διεργασίες, μπορεί να είναι μνημίδια, και τις περισσότερες των περισσοτέρων φορών, είναι.
Σκεφτόμαστε με μνημίδια, τα λόγια μας είναι μνημίδια που θέλουν να αναπαραχθούν, και οι προσωπικότητές μας είναι σε μεγάλο βαθμό, το άθροισμα και η αλληλεπίδρασή τους. Υπάρχει όμως μια νοητική διεργασία ακόμα πιο πολύπλοκη, κυρίως γιατί βρίσκεται στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής και από εκεί ύπουλα κινεί τα νήματα αυτού που αφελώς καλούμε «μοίρα». Με την επιθυμία τελικά τι γίνεται;

Ας γυρίσουμε μισό αιώνα πίσω, τότε που ο νεαρός Rene Girard έπιανε δουλειά ως φιλόλογος για τα προς το ζην του. Άρχισε να μελετάει γαλλική λογοτεχνία, ώστε να είναι μπροστά από τους μαθητές του. Καθώς μελετούσε την ύλη, το ένα βιβλίο πίσω από το άλλο, άρχισε να παρατηρεί κάποιες περίεργες ομοιότητες από μυθιστόρημα σε μυθιστόρημα. Επεκτείνοντας την έρευνά του στην παγκόσμια λογοτεχνία (και αργότερα σε ιερά κείμενα διαφόρων θρησκειών) άρχισε να βλέπει ένα πανίσχυρο μοτίβο της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην καρδιά της λογοτεχνίας… Η μίμηση είναι ένας βασικός μηχανισμός της συμπεριφοράς μας!

Μπορεί εμείς να νομίζουμε ότι οι αποφάσεις μας είναι αυτόνομες, όμως ο Girard είδε κάτι άλλο στην κλασσική, και όχι μόνο λογοτεχνία. Όλοι (μα όλοι) οι ήρωες έχουν κάποιο μοντέλο, κάποιον που θαυμάζουν και θέλουν να γίνουν σαν κι αυτόν.

Φωτογραφία: DISENT

Αυτό τον οδήγησε στην θεωρία ότι, όπως οι ήρωες στα μεγάλα μυθιστορήματα λειτουργούν με βάση κάποιο εξιδανικευμένο μοντέλο, έτσι και οι άνθρωποι βασίζουν τις επιθυμίες τους πάνω στις επιθυμίες των άλλων, π.χ. στον καλύτερο μας φίλο ή ακόμα και σε κάποια διασημότητα που δεν θα γνωρίσουν ποτέ.

Σύμφωνα με τον Girard, ο άνθρωπος είναι ένα ον που «δεν ξέρει τι να επιθυμήσει». Για αυτό κοιτάζει τους άλλους για να αποφασίσει. Επιθυμούμε αυτό που επιθυμούν οι άλλοι, γιατί αντιγράφουμε την επιθυμία τους!

Αυτό αυτόματα κατατάσσει την επιθυμία στα μνημίδια, και υπό αυτό το πρίσμα μπορούμε να οδηγηθούμε σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα για πράγματα όπως το χρηματιστήριο, η μόδα, τα κοινωνικά δίκτυα, και πρακτικά κάθε ανθρώπινη αλληλεπίδραση. Έτσι εξηγείται γιατί οι άνθρωποι μπορούν να τσακωθούν για μία θέση παρκινγκ, παρόλο που υπάρχουν και άλλες τριγύρω. Αφού κοπιάρουμε τις επιθυμίες των άλλων και μας «μολύνουν» ως μνημίδια, καταλήγουμε να θέλουμε την ίδια θέση παρκινγκ, την ίδια δουλειά, το ίδιο σπίτι, το ίδιο κοινωνικό στάτους, τον ίδιο σύντροφο…

Ο σχεδόν περιθωριακός διανοούμενος και θεωρητικός Rene Girard, που πέθανε το 2015, είδε τουλάχιστον μερικές από τις ιδέες του να έχουν πρακτική εφαρμογή σε πειράματα αναπτυξιακών ψυχολόγων που αποδεικνύουν ότι η μίμηση είναι σημαντικός μηχανισμός στα νεογνά, ή το πώς η χρήση της τεχνολογίας πολλαπλασιάζει τα αποτελέσματα της μίμησης σε οικονομικές αγορές.

Εν συντομία, ο Girard πίστευε πως η επιθυμία αντιγράφεται σε ένα πρωτόλειο επίπεδο. Ο ένας αντιγράφει τις επιθυμίες του άλλου, γιατί δεν ξέρει τι να επιθυμήσει!

Φωτογραφία: borda

Από την άλλη και λίγο πιο πρόσφατα, ο κλινικός κοινωνικός ψυχολόγος και ψυχοπαιδαγωγός Κώστας Μπακιρτζής περιγράφοντας τη δημιουργία του ψυχικού κόσμου μέσα από διάφορες θεωρίες καταλήγει στον μηχανισμό του κύκλου της μάθησης. Σύμφωνα με αυτή την θεώρηση, η επιθυμία είναι ένα ψυχοενεργειακό κύτταρο και δημιουργείται μέσω αυτού του κύκλου. Μέσω βιωματικών εμπειριών που αγγίζουν και συγκινούν, εμπλουτίζεται ο ψυχικός κόσμος που αποτελείται από τέτοιου είδους κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα, ουσιαστικά οι επιθυμίες, τα κίνητρα και τα ενδιαφέροντα του καθενός, δημιουργούν γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες, που με την σειρά τους δημιουργούν νέες επιθυμίες και ενδιαφέροντα σε ένα αέναο σπιράλ που αντιπροσωπεύει την ψυχική κατασκευή του ανθρώπου.

Επομένως η επιθυμία δημιουργείται; Τι γίνεται εδώ; Ποιος έχει δίκιο;

Θα φορέσω την ρόμπα του επιστήμονα κβαντικής φυσικής και θα πω «και οι δύο», σαν τα φωτόνια που μπορούν να είναι ταυτόχρονα και μάζα και ενέργεια. Ας κάνουμε ένα βήμα πίσω και ας δούμε το πράγμα ολιστικά. Το ερώτημα είναι από πού προέρχεται η επιθυμία σε ένα βαθύτερο επίπεδο…

Δεχόμενοι την άποψη του Girard, ότι η επιθυμία μεταδίδεται ως μνημίδιο, θα πρέπει να δεχτούμε και όλους τους κανόνες μετάδοσης των μνημιδίων. Ένα συχνό φαινόμενο στις μεταδόσεις κάθε είδους (όχι μόνο των μνημιδίων) στη Φύση είναι η μη-πιστή αναπαραγωγή. Αυτή είναι και η διαδικασία που οδηγεί στην «μετάλλαξη» ενός ιού.

Όπως έχω ξαναπεί, ο κάθε ιός είναι ένας απλός αναπαραγωγικός μηχανισμός χωρίς νόηση. Απλώς αντιγράφεται όπου μπορεί. Κάποια από τα αντίγραφά του δεν είναι πιστά για διάφορους λόγους. Οπότε υπάρχουν νέα στελέχη που δεν επιβιώνουν ποτέ. Κάποια άλλα όμως επιβιώνουν με τη νέα μορφή. Ο κώδικας άλλαξε λίγο κατά την μεταφορά προκαλώντας μετάλλαξη. Αυτό είναι όλο.

Ας γυρίσουμε όμως στην επιθυμία. Αν αυτή αντιγράφεται από τον έναν στον άλλο, τότε σίγουρα κάποια στιγμή θα υποστεί μετάλλαξη. Τι θα συμβεί τότε; Όπως και με τους ιούς, κάποιες θα είναι τόσο άκυρες (αλλοπρόσαλλες ή υπερβολικές σε σχέση με το περιβάλλον) που δεν θα επιβιώσουν. Κάποιες άλλες όμως… με μια νέα μορφή, θα ενεργοποιήσουν τον κύκλο της μάθησης!

Αν και, από όσο γνωρίζω, δεν υπάρχουν αναφορές του Girard στην τρέχουσα αναπτυξιακή θεωρία, εντούτοις θεωρώ ότι οι δύο παραπάνω απόψεις μπορούν να συνυπάρξουν σε ένα ενοποιημένο μοντέλο σκέψης. Γιατί η επιθυμία που ξεκινά και συντηρεί τον κύκλο της μάθησης, μπορεί αρχικά να είναι μιμητική! Αν η αντιγραφή γίνει σωστά, πάμε στο σκέλος Girard, όπου π.χ. δύο πολύ κοντινές φίλες ποθούν τον ίδιο άντρα. Αν πάλι υπάρξει λάθος στην αντιγραφή, θα λειτουργήσει ως σπίρτο για να ανάψει ένας καινούργιος κύκλος μάθησης, χαοτικός στην ανάπτυξη και εξαρτώμενος από τα υπόλοιπα μνημίδια (ή ψυχοενεργειακά κύτταρα) που κάποιος έχει, μαζί με το περιβάλλον του.

Επομένως η επιθυμία και αντιγράφεται, αλλά και δημιουργείται και μεταλλάσσεται. Δύο διαδικασίες που εναλλάσσονται μάλλον αυθαίρετα μεταξύ τους.

Φωτογραφία: kelogsloops

Αν το δούμε και λίγο συμβολικά το πράγμα, η εναλλαγή των δύο αυτών διαδικασιών θυμίζουν το σχήμα γιν-γιανγκ, όπου το καλό εναλλάσσεται με το κακό (και το εμπεριέχει), το φως με το σκοτάδι, κτλ. Το αντίθετο της δημιουργίας είναι η στείρα αντιγραφή!

Ανοίγω μία παρένθεση για να σου θυμίσω τα πρωταρχικά μνημίδια, τα οποία είναι τόσο βασικά που υπάρχουν μέσα σε όλους μας, και κινούν τα νήματα από το παρασκήνιο. Δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν, αν δεν υπήρχε η Επιθυμία. Εδώ βρίσκεται ο χαμένος κρίκος που ενώνει τα βιολογικά κουμπιά του Φαγητού, του Φόβου και του Σεξ με τα πρωταρχικά μνημίδια της Κρίσης, της Αποστολής, του Κινδύνου, του Προβλήματος και της Ευκαιρίας.

Άρα το μνημίδιο (πλέον) της Επιθυμίας είναι τόσο ουσιαστικό για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και εξαιτίας του γενεσιουργού του ρόλου για τα πρωταρχικά μνημίδια, αλλά και εξαιτίας του κύκλου της μάθησης που εμπλουτίζει τον ψυχικό κόσμο. Φυσικά, και πάντα σε συνέχεια με τα προηγούμενα κείμενα αυτού του blog, όποτε είναι εφικτό θα πρέπει να συνειδητά να προσπαθούμε την μάθηση του Μπακιρτζή σε σχέση με την αντιγραφή του Girard, αν αυτό που ψάχνουμε είναι μια ευτυχισμένη και πλήρη ζωή. Στο κάτω-κάτω, είναι καλύτερο να έχεις τα δικά σου «θέλω» από το να ορέγεσαι μονίμως τις κατακτήσεις ή τα υπάρχοντα του γείτονα. Ή του κάθε τυχάρπαστου influencer… Αυταπόδεικτα είναι ένας πολύ πιο αυθεντικός τρόπος ζωής. Για να τον πετύχεις όμως, χρειάζεσαι ενσυνειδητότητα ή αρκετή τύχη να βρεθείς σε ένα «ουτοπικό» περιβάλλον (για το οποίο παλεύω και εύχομαι κάποια στιγμή να δω), όπου τα παιδιά δεν θα αντιμετωπίζονται ως δοχεία γνώσης και άλογα κούρσας, και οι ενήλικες δεν θα αντιμετωπίζονται ως γρανάζια και ανταλλακτικά.

Ο αυτόματος πιλότος της συμπεριφοράς θα οδηγήσει στην αντιγραφή νέων επιθυμιών, ώστε το άτομο να μπορεί να λειτουργήσει. Κάποιες από αυτές θα αντιγραφούν λάθος, λειτουργώντας ως πρώτη ύλη για να δημιουργηθούν καινούργιες επιθυμίες-μνημίδια. Αν όμως ξεφύγεις από τον αυτόματο πιλότο (πράγμα δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο), μπορείς να διαλέξεις, ή τουλάχιστον να επηρεάσεις σε μεγάλο βαθμό, το πώς θα είναι οι επιθυμίες σου. Θα τις φτιάξεις ή θα τις κλέψεις; Θα γράψεις ή θα αντιγράψεις;

 

ΜΕΤΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ
(Βιβλιογραφία και προτεινόμενα αναγνώσματα)

Website: IMITATIO (imitation.org)
Per Bjørnar Grande: Comparing Plato's Understanding of Mimesis to Girard's (https://web.archive.org/web/20090327074009/http://www.preachingpeace.org/documents/Plato_Girard.pdf)
Μπακιρτζής, Κωνσταντίνος. Επικοινωνία και αγωγή (Gutenberg, 2003).
Lynch, Aaron. Thought Contagion: How Belief Spreads Through Society (BasicBooks, 1996).
Wright, Robert. The Moral Animal: Why We Are The Way We Are: The New Science of Evolutionary Psychology (Pantheon, 1994).